Λύκειο, Πανελλήνιες και Θετική ψυχολογία στα χρόνια της Πανδημίας

Η φετινή χρονιά έχει μια μοναδική ιδιαιτερότητα. Ξεκίνησε για όλους τους μαθητές με την παράμετρο Covid19, και από ότι φαίνεται αυτή η παράμετρος θα επηρεάζει μέχρι και τη λήξη της. Μπορεί -λίγο πολύ- να είμασταν υποψιασμένοι πως δύσκολα θα κυλούσε η φετινή χρονιά σε συνθήκες κανονικότητας ωστόσο άλλο είναι η θεωρία και άλλο η πράξη. Και μπορεί βέβαια, να πήραμε μια πρώτη γεύση την περσινή χρονιά με την τηλεκπαίδευση, αλλά ας μην ξεχνάμε πως πέρυσι ένα σημαντικό μέρος της ύλης είχε καλυφθεί με τη δια ζώσης διδασκαλία, ειδικά στις τάξεις του λυκείου.

Για ποιον λόγο ωστόσο, η φετινή σχολική χρονιά πρέπει να αντιμετωπιστεί υπό ιδιαίτερο πρίσμα από όλους τους εμπλεκόμενους στη μαθησιακή, και όχι μόνο, διαδικασία; Θα εστιάσουμε κατά κύριο λόγο στους μαθητές Λυκείου και αρχικά στους υποψηφίους των Πανελληνίων. Όλοι όσοι έχουμε συμμετάσχει σε αυτήν τη διαδικασία γνωρίζουμε πολύ καλά πως δεν είναι αποκλειστικά και μόνο μελέτη. Είναι μια διαδικασία που -μεταξύ άλλων- προαπαιτεί θετική ψυχολογία, ικανοποιητικές συνθήκες μάθησης και διδασκαλίας και σωστή διαχείριση χρόνου και μελέτης. Είναι, με λίγα λόγια, ένας αγώνας δρόμου 1000 μέτρων και όχι ένα «κατοστάρι». Τι ισχύει ωστόσο στους φετινούς υποψηφίους από όλα τα προαναφερθέντα, και ειδικά σε όσους με αξιώσεις διεκδικούν την εισαγωγή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση;

Ισχύει ότι θα ίσχυε και σε έναν καλό αθλητή. Τον προετοιμάζεις για να συμμετάσχει σε μια απαιτητική σεζόν, όπου θα κάνει προγραμματισμένες προπονήσεις σε συγκεκριμένες συνθήκες και στην αρχή της χρονιάς τραυματίζεται και με αποθεραπείες όλη τη χρονιά απλά του ζητάς να έχει άριστη απόδοση στον τελικό αγώνα. Όσο καλή και αν ήταν η αποθεραπεία, όσο και αν έκανε στο τέλος κάποιες προπονήσεις, φαντάζει δύσκολο να πετύχει την απόδοση που θα είχε υπό κανονικές συνθήκες. Το ίδιο ισχύει και για τους υποψηφίους των Πανελλήνιων.

Όσες προσπάθειες και αν καταβάλλουν φιλότιμα οι εκπαιδευτικοί στο σχολείο, όσο καλά και αν τα φροντιστήρια μέσης εκπαίδευσης προσπαθούν να βοηθήσουν τους υποψηφίους, δύσκολα μπορεί να επικαλεστεί κάποιος πως το τρίπτυχο θετική ψυχολογία, ικανοποιητικές συνθήκες μάθησης και αποτελεσματική διαχείριση χρόνου ισχύει για τους φετινούς υποψηφίους. Και αν κάποιος επικαλείται πως πράγματι και εξ αποστάσεως μπορούν να εφαρμοστούν όλα όσα επιτυγχάνονται με τη διά ζώσης διδασκαλία (υπάρχει μεγάλη συζήτηση και βιβλιογραφία επ’ αυτού), δεν ξέρω κατά πόσο μπορεί να επικαλεστεί πως, μέσα σε ένα βομβαρδισμό αρνητικών ειδήσεων τόσο για την καθημερινότητα όσο και για το υγειονομικό, εργασιακό και οικονομικό μας μέλλον, ένας 17αρής μπορεί εύκολα να έχει θετική ψυχολογία. Ή κατά πόσο μπορεί να ισχυριστεί πως, στην παρούσα κατάσταση, μπορεί να γίνει σωστή διαχείριση χρόνου και μελέτης όταν εξανεμίζεται η αίσθηση της κυκλικότητας της σχολικής χρονιάς με τα τετράμηνα της, τα διαγωνίσματα, τα διαλλείματα κ.λπ. 

Το  δεδομένο αυτό είναι εξίσου σημαντικό και για τους μαθητές των υπολοίπων τάξεων με ιδιαίτερη έμφαση σε αυτούς της Α’ Λυκείου. Οι μαθητές αυτοί προέρχονται από μια πρωτόγνωρή Γ’ Γυμνασίου, για να κάνουν μια σχολική μετάβαση σε μια Α’ Λυκείου όπου πρακτικά θα έπρεπε να μπουν στον επόμενο σχολικό τους κύκλο, να θέσουν περαιτέρω γνωσιακές βάσεις και μέσα σε μια σχολική «ρουτίνα» να μπουν στην κανονικότητά του Λυκείου. Κάτι τέτοιο φυσικά δεν γίνεται, και μέσα σε όλα αυτά, θα πρέπει να συνυπολογίσουμε πως οι φετινοί μαθητές Λυκείου έχουν να διαχειριστούν και το νέο Σύστημα. Ένα νέο σύστημα που περιλαμβάνει την τράπεζα θεμάτων, τις επιμέρους αλλαγές στην εισαγωγή στα ΑΕΙ, και μια εξεταστέα ύλη για την οποία αρχίζει να πλανάται ένα ερωτηματικό. Ειδικά στην Α’ Λυκείου, ίσως όλοι μας, εκπαιδευτικοί, γονείς και αρμόδιοι φορείς, θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη έμφαση καθώς δεν πρέπει να ξεχνάμε πως αυτοί οι μαθητές χρειάζονται και πρόσθετη καθοδήγηση προκειμένου να ενταχθούν ομαλότερα και στο γενικότερο πλαίσιο της Λυκειακής βαθμίδας.

Αναντίρρητα, τα βασικά δεδομένα που έχουμε να συνυπολογίσουμε είναι τα προαναφερθέντα. Ωστόσο, πέρα από αυτές τις παραδοχές, το θέμα είναι πως μπορούμε να βελτιστοποιήσουμε τις υπάρχουσες συνθήκες, προς όφελος των μαθητών, αλλά και να μεγιστοποιήσουμε τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα. Επιγραμματικά, θα μπορούσαμε να παραθέσουμε τις ακόλουθες 3 προτάσεις:

1. Ως γονείς να συμβάλλουμε στη δημιουργία ενός θετικού κλίματος για τους μαθητές και ιδιαίτερα για τους υποψηφίους. Σαφώς και είναι μέιζον θέμα η πανδημία αλλά δεν χρειάζεται να αποτελεί μόνιμο θέμα συζήτησης ή υπερανάλυσης σε καθημερινή βάση με τα παιδιά. Οι έφηβοι συνεχίζουν, πέραν της πανδημίας, να έχουν τις δικές τους αγωνίες, τους δικούς τους προβληματισμούς κ.λπ. Μπορούμε να συζητήσουμε θέματα στα οποία υπάρχουν λύσεις και επιλογές και φυσικά και να αξιοποιήσουμε το διάστημα αυτό που είμαστε πρόσθετα μαζί τους για να «γνωριστούμε» ξανά και όχι να τους βομβαρδίζουμε με αρνητικότητα.
2. Ας προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε και να διατηρήσουμε μια εσωτερική «κανονικότητα» που θα βοηθήσει το πρόγραμμα των μαθητών. Επειδή, σίγουρα και οι ενήλικοι στην παρούσα φάση λόγω τηλεργασίας και άλλων συνθηκών έχουν διαφοροποιήσει το πρόγραμμά τους, κρίνεται σκόπιμο αυτό το πρόγραμμα να είναι -ωρολόγια τουλάχιστον- όσο το δυνατόν πιο κοντά στην προγενέστερη καθημερινότητα μας. Με τον τρόπο αυτό και με τη βοήθεια των εκπαιδευτικών θα είναι πιο εύκολο να διαχειριστεί και το δικό του χρονοδιάγραμμα ο μαθητής, όπως θα έκανε και υπό κανονικές περιστάσεις.
   
   
3. Στοχοθεσία. Μπορεί οι συνθήκες να διαφοροποιούνται, μπορεί, όπως προαναφέρθηκε, να υφίστανται σημαντικές δυσχέρειες αλλά καταλυτική επίδραση σε όλους μας ασκεί ή έλλειψη κινήτρου. Γονείς και εκπαιδευτικοί πρέπει να δώσουμε κάθε δυνατή βοήθεια στους μαθητές, και ειδικά στους υποψηφίους, να ανακαλύψουν τον ακαδημαϊκό-επαγγελματικό τους στόχο, να τον προσδιορίσουν και να τον «κυνηγήσουν». Η συνδρομή του επαγγελματικού προσανατολισμού στο σημείο αυτό είναι αναμφίβολα μεγάλη. Μέσω αυτού, θα πρέπει -όπως πάντοτε- να βοηθήσουμε τους μαθητές στο σχεδιασμό της σταδιοδρομίας τους, στην εκπαιδευτική τους πληροφόρηση και το βασικότερο, στην παρούσα φάση, να θέσουν συγκεκριμένους στόχους είτε αυτοί είναι η πρόσβαση σε μια σχολή, είτε σε ένα επάγγελμα κ.ο.κ.

Επιλογικά, σίγουρα το βάρος θα κληθεί να σηκώσει για ακόμη μια φορά η εκπαιδευτική κοινότητα. Μέσα από αναμενόμενες και μη, δυσκολίες, που έχουν να κάνουν από τεχνικά θέματα που αφορούν την εξ αποστάσεως διδασκαλία μέχρι και πιο σύνθετα που σχετίζονται και με τη ψυχολογική υποστήριξη των παιδιών. Από την άλλη, το Υπουργείο Παιδείας, μεταξύ άλλων, θα μπορούσε να συνδράμει εύκολα σε ορισμένα επιμέρους δεδομένα για τα οποία αρκεί να υπάρχει έγκαιρός προγραμματισμός και οξυδέρκεια. Για παράδειγμα, οτιδήποτε διαδικαστικό αναφορικά με τις Πανελλήνιες να γίνει έγκαιρα και ίσως και λίγο νωρίτερα.

Επίσης, να μην υπάρχουν απρόσμενες αλλαγές και να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση τόσο στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών όσο και στην ψυχολογική υποστήριξη των μαθητών. Οι υπόλοιποι, γονείς και ειδικοί επιστήμονες, θα πρέπει ο καθένας με πρόσθετη υπομονή και εύστοχη πληροφόρηση, να βοηθήσουμε με τον τρόπο μας αυτούς τους μαθητές να διαμορφώσουν μια ευοίωνη οπτική για το αύριο και να υπερπηδήσουν τις αντικειμενικές δυσχέρειες που έχουν να πραγματευθούν σε αυτήν την πρωτόγνωρη κατάσταση που βιώνουμε όλοι μας.

Πηγή: employ.edu.gr

Σύνταξη: Δρ Ταουσάνης Χρήστος, Επιστημονικός Διευθυντής, EMPLOY EDU Σύμβουλοι Εκπαίδευσης & Σταδιοδρομίας