Ο όρος αυτοεκτίμηση είναι ζωτικής σημασίας για κάθε άνθρωπο, καθώς συντελεί στην εξασφάλιση της ψυχικής μας ισορροπίας. Η ιδέα που έχουμε για τον εαυτό μας διαμορφώνει τα ενδιαφέροντα, τις προσπάθειες και τις κινήσεις μας. Συνεπώς, η στάση μας απέναντι στους άλλους ανθρώπους καθορίζεται από την ιδέα που έχουμε για τον εαυτό μας.

Τι είναι η αυτοεκτίμηση;

Είναι η συναίσθηση της ικανότητάς μας να ανταποκρινόμαστε ικανοποιητικά στις απαιτήσεις της καθημερινότητας και η επίγνωση της σημαντικότητάς μας ως ιδιαίτερο & ξεχωριστό πρόσωπο. Από πότε αναπτύσσεται η αυτοεκτίμηση; Η ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης είναι μια συνεχής διαδικασία που ξεκινά από τη βρεφική κιόλας ηλικία κι εξελίσσεται στην παιδική, εφηβική και ενήλικη ζωή. Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης διαδραματίζει αρχικά η οικογένεια. Έπεται το σχολείο και οι ομάδες συνομήλικων.

Το πρώτο έτος της ζωής του παιδιού είναι ιδιαίτερα κρίσιμο στην ανάπτυξη της αίσθησης του εαυτού. Το βρέφος ξεχωρίζει πλέον τον εαυτό του από τη μητέρα του ως μια οντότητα αυτόνομη, η οποία μπορεί να λειτουργεί ακόμα κι όταν η μητέρα του είναι απούσα. Η ικανοποίηση των βασικών αναγκών του βρέφους οικοδομούν την αρχική του αυτοεκτίμηση. Επόμενος σημαντικός σταθμός στη διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης αποτελεί η παιδική ηλικία, όπου ενθαρρύνεται η ανάληψη πρωτοβουλιών, η αίσθηση της αποτελεσματικότητας και της ικανότητας επίλυσης προβλημάτων που θα το οδηγήσουν σταδιακά προς την αυτονομία.

Στην εφηβεία, αξίζει να διαφοροποιήσουμε τη χαμηλή αυτοεκτίμηση από τις φυσιολογικές ανασφάλειες & αμφιβολίες των εφήβων, στην προσπάθεια αναζήτησης προσωπικής ταυτότητας.

Χαρακτηριστικά παιδιών με χαμηλή αυτοεκτίμηση:

• Αυτοαναφορά με αρνητικούς χαρακτηρισμούς.
• Εστιασμός στην αρνητική διάθεση.
• Ενάσκηση σκληρής κριτικής.
• Φτωχές σχολικές επιδόσεις.
• Κοινωνικές δυσκολίες.
• Δυσκολία στην προσαρμογή.
• Αποφυγή προκλήσεων & ανάληψη ευθυνών.
• Κοινωνικές δυσκολίες.
• Αίσθηση αδυναμίας, υπερευαισθησίας, υπερβολικού άγχους.
• Υποχωρητικότητα, παθητικότητα, ανάγκη επιβεβαίωσης.
• Χαμηλή ανοχή στη ματαίωση.
• Αναπάντεχες εκρηκτικές συμπεριφορές.
• Υιοθέτηση παραβατικών συμπεριφορών.

Χαρακτηριστικά παιδιών με υψηλή αυτοεκτίμηση:

• Χαρά στην επαφή με τους άλλους.
• Μπορούν να ζητάνε βοήθεια.
• Εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις, τις σκέψεις & τα συναισθήματά τους.
• Άνεση σε ατομικές & ομαδικές δραστηριότητες.
• Αναλαμβάνουν ρίσκα & έχουν καλή προσαρμοστικότητα.
• Αντέχουν την «αποτυχία».
• Επιτυγχάνουν τους στόχους τους.
• Αντιμετωπίζουν τα προβλήματα με σθένος & πείσμα, προσπαθώντας να βρουν λύσεις.
• Διαθέτουν αποφασιστικότητα & είναι ανοιχτά στις προκλήσεις.
• Αναλαμβάνουν την ευθύνη τους.
• Αισθάνονται ασφαλή.
• Είναι ευτυχισμένα.

Ιδέες & τρόποι για ενίσχυση της αυτοεκτίμησης του παιδιού μας:

• Δώστε επιλογές.
• Κρατήστε τους φόβους σας «υπό έλεγχο» & μη γίνεστε υπερπροστατευτικοί.
• Θέστε όρια και καθοδηγήστε το.
• Δώστε του υπευθυνότητες και συμπεριλάβετέ το σε καθημερινές απλές οικογενειακές αποφάσεις.
• Μάθετε στο παιδί ότι κανείς δεν είναι τέλειος.
• Μην το συγκρίνετε.
• Νιώστε υπερήφανοι γι’ αυτό & βοηθήστε το να νιώθει μοναδικός, χωρίς όμως να υπερβάλλετε και στα λεγόμενά σας.
• Εμπιστευτείτε το.
• Ενισχύστε τα ταλέντα του.
• Αποφύγετε τα αρνητικά σχόλια για την επίδοσή του.
• Ενθαρρύνετε, όταν δυσκολεύεται.
• Χαρακτηρίστε τη συμπεριφορά του κι όχι το ίδιο το παιδί.
• Δώστε προσοχή στα λεγόμενά του και ενθαρρύνετέ το να εκφράζει τις απόψεις του.
• Προτρέψτε το να πειραματιστεί με διάφορα χόμπι και δραστηριότητες.
• Διευκολύνετε τη δημιουργία κοινωνικών/φιλικών σχέσεων.

Θυμηθείτε ότι, εσείς, ως γονείς, αποτελείτε τη βασική του αναφορά και είστε ό, τι πολυτιμότερο έχει στη ζωή του. Επομένως, η δική σας συμπεριφορά είναι πολύ σημαντική για την διαμόρφωση της δικής του, για την καλλιέργεια του συναισθήματός του και την ανάπτυξη της προσωπικότητάς του. Ας βοηθήσουμε το παιδί μας να δεχθεί τα προτερήματα και τις αδυναμίες του, να ανακαλύψει τη μοναδικότητά του και να την αγαπήσει!

Πηγή: αποσπάσματα από ένα άρθρο της κας. Βίκυς Τσατσανύφου,  Ψυχολόγος – Οικογενειακή Θεραπεύτρια